Wanneer de sfeer in de klas kantelt, kantelt alles

2 december 2025

Hoe een klasgroep zich voelt, bepaalt bijna alles:
of leerlingen durven spreken, hoe conflict ontstaat of juist ontlaadt, hoeveel moed er is om risico’s te nemen, en of een groep groeit of blokkeert.

Het CARB-project – Creative Approach to Resilience and Bravery – vertrok precies vanuit die realiteit. In veel scholen worstelen leerkrachten met spanning, polarisatie en onuitgesproken onderstromen. Niet omdat ze niet willen ingrijpen, maar omdat ze vaak geen taal, tools of houvast hebben om ermee te werken.

Samen met 5 partners uit 4 landen (België, UK, Sicilië, Finland) en 12 scholen werken we aan tools om leerkrachten te ondersteunen bij het bespreekbaar maken van moeilijke en polariserende thema’s in de klas. We ontwikkelden een praktische toolkit die leerkrachten én jongeren ondersteunt om die sfeer actief mee te vormen: door spanning bespreekbaar te maken, verschil zichtbaar te houden, en moedige dialogen te voeren in plaats van ze te vermijden.

Tijdens de slotconferentie werd duidelijk hoe krachtig dat is.
Leerkrachten vertelden niet alleen dat hun klas rustiger werd, maar dat het hele klimaat kantelde: meer vertrouwen, minder defensie, meer nieuwsgierigheid.

“Het stopt niet na de workshop,” zei iemand. “Het blijft vanbinnen verder werken.”

In deze blog delen we die impactverhalen, de kleine en grote verschuivingen waardoor een klas plots anders gaat bewegen. Want wanneer de sfeer kantelt, kantelt alles.

Van workshop naar dagelijkse klaspraktijk

Meerdere leerkrachten vertelden hoe de tools na verloop van tijd bijna vanzelfsprekend werden in hun manier van lesgeven. Niet als extra taak, maar als een manier om spanning en verschil ruimte te geven.

Een leerkracht deelde bijvoorbeeld dat ze elke les afsluit met 5 minuten dialoog. Een klein ritueel, maar de impact is groot: verborgen stemmen komen naar boven, meningen die anders onder de radar blijven krijgen plek, en er ontstaat een gevoel van opluchting in de groep.
Een andere leerkracht merkte dat conflicten minder snel escaleren. Leerlingen weten dat er een veilige plek is waar ze mogen zeggen wat er werkelijk speelt, waardoor spanning zich minder hoeft te vertalen in gedrag.

Het zijn subtiele verschuivingen, maar ze veranderen de dynamiek van een hele klasgroep.

Een nieuwe manier om spanning te begrijpen

Wat vroeger aanvoelde als “brandjes blussen”, wordt door veel leerkrachten nu gezien als waardevolle informatie.

Conflicten zijn geen storingen meer, maar signalen die iets vertellen over de onderstroom in de groep.
Die blikverandering maakt een wereld van verschil: leerkrachten voelen zich minder machteloos en minder alleen.

Een leerkracht die met een zwaar conflictueuze klas werkte, vertelde dat ze voor het eerst meemaakte dat leerlingen naar elkaar luisterden zonder in te haken. Niet omdat de spanning weg was, maar omdat er taal kwam om ermee om te gaan.
Een andere leerkracht gaf aan dat ze bewuster vragen stelt en meer ruimte laat voor onzekere antwoorden. Ambiguïteit hoeft niet opgelost te worden, het kan zelfs productief zijn.

Veranderingen in sfeer, vertrouwen en relaties

Misschien wel de meest voelbare impact speelt zich af op relationeel niveau.
Na maanden werken met de CARB-aanpak merkten veel leerkrachten dat de sociaal-emotionele sfeer in hun klas merkbaar verbeterd was: meer vertrouwen, meer nieuwsgierigheid, minder verdediging.

Uit verschillende verhalen kwam naar voren dat de klas veiliger werd. Veiliger om iets te zeggen. Veiliger om fouten te maken. Veiliger om risico’s te nemen in gesprekken.

Een voorbeeld:
Een groep die zich aanvankelijk volledig had teruggetrokken, begon opnieuw te participeren zodra er vaste reflectiecirkels werden ingevoerd.
“Ze voelden zich eindelijk gezien,” vertelde de leerkracht.

Een andere getuigenis benadrukte dat leerlingen meer durven mee te denken, mee te spreken en te twijfelen. Precies de vaardigheden die jongeren nodig hebben in een samenleving vol polarisatie.

Tot slot

De slotconferentie van CARB toonde opnieuw hoe krachtig het is wanneer scholen investeren in dialoog, moed en veerkracht.
De impactverhalen die we hoorden zijn geen eindpunt, maar een begin: de beweging gaat door in de honderden kleine interacties tussen leerlingen en leerkrachten, elke dag opnieuw.

Benieuwd naar de tools die deze verschuivingen mogelijk hebben gemaakt? En zou je graag willen weten hoe je de de CARB-tools kan inzetten in jouw schoolcontext? Wij helpen je graag verder! Contacteer ons vrijblijvend voor meer informatie: hummus@deep-democracy.be

---