Waarom verbindend leiderschap niet langer optioneel is: de harde cijfers

25 november 2025 –

Stel je voor: meer dan de helft van je medewerkers staat op de rand van een burn-out. Hun productiviteit daalt met bijna 50%. En de oorzaak? De manier waarop je leiding geeft. Klinkt dramatisch? Dit is de realiteit voor veel Belgische en Nederlandse organisaties vandaag.

Van Google tot KU Leuven, van Harvard tot Antwerp Management School: verschillende onderzoeken brengen verrassende inzichten aan het licht over de impact van leiderschapsstijl. De cijfers zijn harder dan verwacht, maar bieden tegelijk hoop voor wie het anders wil doen.

Het verhaal achter de cijfers

Slechts één op de drie leidinggevenden in België (33%) hanteert een ondersteunende leiderschapsstijl. Dit blijkt uit grootschalig onderzoek van Securex en KU Leuven bij 1.364 Belgische werknemers, representatief voor de Belgische arbeidsmarkt. De overgrote meerderheid (62%) vertoont een “ongedefinieerde” stijl – een wisselvallige mix van ondersteunend én toxisch gedrag. En 5% van de werknemers heeft te maken met een volledig toxische leider.

De gevolgen? Werknemers met een toxische leidinggevende hebben een 54% kans op burn-out, waarvan 38% zelfs op de rand staat van uitval. Onder ondersteunend leiderschap daalt dit risico naar amper 1%.

En dit is geen uitzondering. In Nederland geeft slechts 43% van de medewerkers aan zich psychologisch veilig te voelen op hun werkplek. Dit terwijl psychologische veiligheid – zoals Google’s beroemde Project Aristotle bij 180 teams aantoonde – de belangrijkste succesfactor is voor high performing teams.

Drie verrassende ontdekkingen over productiviteit, welzijn en innovatie

1. Leiderschap bepaalt 24% van je productiviteit

Het onderzoek van KU Leuven en Securex toont aan dat leiderschapsstijl 16% van het innovatief gedrag, 21% van de motivatie en 24% van de productiviteit van een medewerker bepaalt. Dit effect is onafhankelijk van geslacht, functie, leeftijd of ervaring.

Nog opmerkelijker: 92% van de medewerkers is performant onder ondersteunend leiderschap, tegenover slechts 51% onder toxisch leiderschap. Je halveert dus letterlijk de prestaties van je team door de verkeerde leiderschapsstijl.

Deze bevindingen worden bevestigd door Nederlands onderzoek van Rijksuniversiteit Groningen bij 4.000 productiebedrijven in 14 landen: bedrijven die hoog scoren op ‘people management’ tonen een directe positieve relatie met arbeidsproductiviteit. Het mooiste: dit werkt universeel, ongeacht culturele verschillen of arbeidswetgeving.

2. Innovatie stijgt met 30-100% door psychologische veiligheid

Internationaal onderzoek toont indrukwekkende cijfers. Volgens wetenschappelijke studies leiden hoge niveaus van psychologische veiligheid tot:

• 30-100% meer verbeterideeën van medewerkers
• 20-40% meer daadwerkelijke implementaties van die ideeën
• 30-40% meer foutmeldingen, wat leidt tot 20-35% minder kritieke fouten en herhaalfouten
• 20-30% hogere kans op succesvolle innovaties (McKinsey & Company)

Deze cijfers maken duidelijk: psychologische veiligheid is geen ‘soft’ HR-begrip, maar een harde business driver.

3. Wie in je team zit is minder belangrijk dan hoe je samenwerkt

Google’s Project Aristotle onderzocht twee jaar lang 180 teams en meer dan 250 verschillende teamattributen. De verrassende conclusie? Diversiteit van teamleden, persoonlijkheidstypen of vriendschappen hadden nauwelijks invloed op teamprestaties.

Wat maakte wél het verschil? De manier waarop teams samenwerkten. En de nummer 1 factor: psychologische veiligheid. Teams waarin leden zich veilig voelden om interpersoonlijke risico’s te nemen, presteerden significant beter op elke meetbare metric – van productiviteit tot innovatie.

Het ‘besmettingseffect’: waarom één toxische leider heel je organisatie kan infecteren

“Toxisch leiderschap is besmettelijk.” – Prof. Anja Van den Broeck (KU Leuven)

Als organisaties niet ingrijpen, kan dit escaleren tot een toxische cultuur door de hele organisatie. Vooral een toxische CEO of zaakvoerder vormt een groot risico, omdat leiderschapsstijlen vaak gekopieerd worden.

Het effect strekt zich uit tot andere teams, die zo weinig mogelijk zullen willen samenwerken. In de huidige ‘war for talent’ is dit desastreus. Uit Nederlands onderzoek bij de VU Amsterdam blijkt dat psychologische onveiligheid leidt tot:

• Overspannenheid en gebrek aan zingeving
• Somberheid en zelfs depressies
• Angstige feedbackcultuur
• Energievretende, ineffectieve vergaderingen
• Hogere verloopintentie, vooral bij ouderen

“Leiderschap heeft een stevige impact op HR. Minder sterk ontwikkeld leiderschap kan leiden tot meer ontevredenheid bij de medewerkers en dus ook tot een groter verloop. Het is ook bepalend voor hoe goed of slecht een afdeling draait.” – Noémie Debacker van Vandewiele

De brug naar deep democracy: onder de waterlijn duiken

De principes van ondersteunend leiderschap resoneren sterk met de filosofie van deep democracy – een aanpak die leidinggevenden uitrust om écht te zien wat er speelt in teams.

Zoals een deelnemer aan een delend leiderschap traject het verwoordde: “Er leeft van alles onder de waterlijn in ons team. Dat kan ik dankzij de opleiding nu heel helder zien. Ik vind het nog wat spannend om het boven water te proberen krijgen. Maar ben al heel blij dat ik het nu tenminste zie!”

Deep democracy gaat verder dan alleen ‘vriendelijk zijn’ als leider. Het biedt concrete tools om:

• Groepsdynamieken te doorgronden en spanning constructief te gebruiken
• Conflicten sneller te herkennen en er productief mee om te gaan
• Inclusieve besluitvorming te faciliteren zodat beslissingen werkelijk gedragen worden
• Psychologische veiligheid te creëren waarin alle stemmen gehoord worden – ook de kritische of afwijkende

Uit onderzoek blijkt dat effectieve teams meer fouten melden dan minder effectieve teams. Dit komt omdat ze een cultuur van open communicatie hebben waarin teamleden zich veilig voelen om fouten te bespreken en ervan te leren.

Leer verbindend leiderschap in de praktijk

Wil je als leidinggevende concrete vaardigheden ontwikkelen om je team van spanning naar psychologische veiligheid te begeleiden? Onze deep democracy opleiding voor leiders combineert wetenschappelijke inzichten met praktische tools die je direct kunt toepassen.

In deze opleiding leer je:

• Grip krijgen op groepsdynamieken en wat er écht speelt in je team
• Conflicten constructief aanpakken voordat ze escaleren
• Vergaderingen efficiënter én inclusiever maken
• Motivatie, veiligheid en engagement verhogen
• Van weerstand naar hechte samenwerking groeien

De tijd dat leiderschap vooral over resultaten sturen ging, is voorbij. De toekomst behoort tot leiders die verbinden, faciliteren en psychologische veiligheid creëren. De cijfers liegen er niet om: dit is niet alleen menselijker, het is ook gewoon slimmer voor je organisatie.

---

Bronnen:

• Securex & KU Leuven (2021-2024): onderzoek bij 1.364 Belgische werknemers, representatief voor de Belgische arbeidsmarkt. Prof. Anja Van den Broeck, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen KU Leuven
• Google Project Aristotle (2012-2014): onderzoek bij 180 teams, 250+ teamattributen
• Vrije Universiteit Amsterdam (2023): onderzoek naar psychologische veiligheid in bestuurlijke en managementteams. Dr. Elmira Nijhuis
• Rijksuniversiteit Groningen (2024): onderzoek bij 4.000 productiebedrijven in 14 landen. Dr. Eda Aral-Kilic
• Antwerp Management School & SD Worx: onderzoek bij 2.500 Belgische kmo’s (2008-2015) en 5.000 Belgische werknemers (2018)
• McKinsey & Company (2021): organisaties met sterke cultuur van psychologische veiligheid