De toekomst zal vrouwelijk zijn of ze zal niet zijn.
4 februari 2025 –

De foto van de Belgische federale regering roept emotie op – en terecht. Alle witte mannen staan vooraan, de vrouwen in het donker erachter. Symbolischer kan het niet. Ik las vandaag in een boek: het zijn de laatste stuiptrekkingen van witte mannelijke dominantie die we wereldwijd nu zien. En de foto weerspiegelt dat voor mij exact.
Voel even bij jezelf wat het doet om naar bovenstaande foto te kijken van de regering in Albanië. Een land waar we soms op neerkijken, waar veel stereotypen over bestaan, een land dat etnisch vrij homogeen is, maar alleszins nemen ze de genderbalans wel au sérieux.
De witte mannelijke suprematie, resultaat van eeuwen patriarchaat, zien we in de huidige Belgische regering op vele vlakken. En laat me daar meteen bij zeggen: het gaat me niet over personen, maar over een systemisch verhaal dat zich maar blijft herhalen:
- Onevenwichtige vertegenwoordiging – De kwantitatieve verhouding tussen mannen vrouwen is helemaal zoek. Niemand kan beweren dat er in België geen getalenteerde vrouwelijke politici zijn. En hoewel hogere studies niet het enige criterium zijn om een goed politicus te worden, is het toch een gegeven dat vrouwen in België een hoger opleidingsniveau hebben: 42% van de vrouwen heeft een diploma hoger onderwijs versus 32% mannen. Ik denk dan ook dat we terecht een representatie mochten verwachten. Of als je kijkt naar maatschappelijk engagement – toch ook een kenmerk van een goed politicus- zien we dat vrouwen en mannen ongeveer evenveel participeren in vrijwilligerswerk en vrouwen zelfs iets meer actief zijn in burgerbewegingen. Naast dit manifeste onevenwicht op vlak van genderrepresentativiteit, lijken ook leeftijdsdiversiteit, etnische heterogeniteit en andere vormen van diversiteit – op het eerste gezicht toch – evenmin een rol te hebben gespeeld in het selecteren van talent. Want dat talent is er! Ook bij jonge mensen, ook bij transgenders, ook bij mensen van de globale meerderheid.
- De macht is ook erg ongelijk verdeeld: zowel de premier als vicepremiers zijn allemaal mannen: thé old boys’ network regeert het land. Elk kernkabinet zal exclusief bevolkt zijn door mannen.
- Politieke cumul blijft een norm: Veel van deze mannen hebben al een verkozen mandaat en blijven toch postjes opstapelen. Was het niet logischer geweest dat ze hun bestaande functie verderzetten en ruimte laten voor anderen?
- Kennis en ervaring tellen nauwelijks: ook qua bevoegdheden lijkt ervaring of studies op vlak van de materie nauwelijks te tellen: de enige persoon met buitenlandse ervaring doet binnenlandse zaken
- Netwerken wegen zwaarder dan vernieuwing: als je kijkt naar de nieuwe en jonge gezichten zie je dat het telgen zijn uit politieke families: opnieuw telt het netwerk.
- Stereotiepe verdeling van bevoegdheden: de enige minister die diversiteit op vlak van beperking een gezicht geeft, heeft dan ook nog diversiteit in de portefeuille. Hoe stereotiep kan het zijn?
Ik vrees dat zo’n regering, gevormd vanuit één dominant perspectief, een superdivers land zal besturen zonder echt te luisteren naar wie buiten dat perspectief valt. Hoeveel burgers voelen zich gerepresenteerd? Laat staan écht begrepen? Wellicht is inclusie geen prioriteit voor deze regering. Maar vertegenwoordiging zou dat wél moeten zijn.
Want een meerderheidsdemocratie op zich is al problematisch: we laten minderheidsstemmen links liggen en missen zo kansen op collectieve intelligentie. Bovendien, als er een grote kloof groeit tussen bevolking en regering, zal het politiek wantrouwen stijgen, krijg je weerstand en dreigt geweldsescalatie. Want welk perspectief hebben de vele uitgesloten mensen nog dan zich afkeren of verzetten tegen dit dominante verhaal? En een ander scenario is een bevolking die passief gaat gehoorzamen en waar een meerderheid tegen een minderheid wordt uitgespeeld in toxische polarisatie. En waar mensen andere mensen vernietigen, denkende dat ze ‘het goede doen’ of eenvoudigweg uit eigen levensbehoud. Een gevaarlijk scenario dat we niet willen herhalen.
België is hierin natuurlijk niet alleen, deze regering toont zich zoals er nu een hele resem besturen op poten gezet worden vanuit rechtse, ultrarechtse of nationalistische belangen. Terend op de emotie angst.En dat in een wereld op een kantelpunt waar de grote uitdagingen net globaal zijn en vanuit een interafhankelijk en diep menselijk perspectief moeten aangepakt worden. Vanuit actieve hoop. Dat roept deze regering allerminst op. Een begrafenisfoto lijkt het wel.
Een wijze vrouw zei ooit (dixit Vandana Shiva): de toekomst zal vrouwelijk zijn of ze zal niet zijn. Ik kan dus alleen maar hopen dat deze heren hun vrouwelijke kant zullen activeren! En dat alle vrouwen en bij uitbreiding alle mensen die een ander perspectief vertegenwoordigen in België hun maatschappelijke verantwoordelijkheid opnemen vanuit de eigen unieke plek die zij bezetten. Want dat maakt het verschil!
Diversitas est opulentia societatis.
#meerstemmigheid #theartofdeepdemocracy #diversiteit #macht #eerlijkheid
Fanny – 4 februari 2025