Waarom nog gaan stemmen?
2 september 2024 –
Op 15 september is het de Internationale Dag van de Democratie. De Verenigde Naties roepen op om stil te staan bij de toestand van de democratie in de wereld.
En een maand later zijn het lokale verkiezingen in België.
Hoog tijd om ons af te vragen waarom het belangrijk is te gaan stemmen.
En ik zal meteen wat spanning wegnemen: ik geloof nog steeds dat stemmen zin heeft! Dus laat ons de democratie vieren op 15/9 en 13/10.
Ik vertel je in deze blog waarom en ook hoe – zonder je stemadvies te willen geven, want ieders stem telt. Toch?
Er wordt zo vaak geklaagd over een tekort aan participatie zowel maatschappelijk als op werkvloeren en in scholen. Wel, dit is jouw kans. Verkiezingen zijn het summum van participatie. Niet alleen je mening wordt gevraagd maar je mag ook kiezen voor een visie op jouw gemeente of stad uitgedragen door mensen die jij kiest omdat je hen je vertrouwen schenkt.
Ik hoor je nu al denken: die heeft wel een heel naïeve en optimistische kijk op verkiezingen. En wees gerust ik lees ook de kranten en heb genoeg contact met politici om te weten dat het geen rozengeur en maneschijn is, maar ik denk oprecht ook dat dit mooie beroep – of is het eerder een roeping – de laatste jaren flink door het slijk is gehaald. En dat er wel mensen zijn die jouw vertrouwen waard zijn.
Dit jaar is een spannend verkiezingsjaar want voor het eerst is er – althans in Vlaanderen – geen stemplicht meer maar wel stemrecht. En dus vragen mensen zich af of ze wel nog moeten gaan stemmen, of het überhaupt nog zin heeft. En ik zeg ja, met drie belangrijke redenen hieronder die ook resulteren in stemadviezen aan de kiezer. Doe ermee wat je wil. Het is jouw stem die telt!
Democratie is vandaag geen evidentie.
Langs verschillende kanten wordt die bedreigd, door wat ik de drie P’s noem: (toxische) Polarisatie, Populisme, Particratie.
Met HUMMUS deep democracy willen we alternatieve pistes verkennen. Want echte democratie vinden we heel belangrijk, zeker in een samenleving die op zoveel kantelpunten staat.
Maar laat me al even wat beschouwingen met jou delen over de 3 P’s.
1. Polariseren en democratische polarisatie zijn nodig. Het is goed om zaken op scherp te zetten. Op een eerlijke en moedige manier je uit te spreken over de belangrijke uitdagingen die voor ons liggen of het onrecht dat aan de orde is.. Democratische polarisatie heeft onze samenleving steeds stappen vooruit doen zetten. De sufragettes zorgden ervoor dat ik vandaag kan gaan stemmen. Vrouwenstemrecht is in België eigenlijk nog maar zeer jong als je erover nadenkt. 1948 werd het pas een feit. Black Lives Matter maakte ons de afgelopen jaren wakker rond gewelddadige vormen van discriminatie en zette heel wat topics op de kaart waar iedereen wel bij zal varen als we er echt durven induiken. Ik denk aan sensitief taalgebruik, dekoloniseren van ons denken en ook de representatie ervan in onze publieke ruimte. Onze jongeren kwamen op straat om hun toekomst veilig te stellen. Het was van de betogingen tegen de immense werkeloosheid in de jaren ’90 geleden dat er nog zoveel jongeren marcheerden door de straten van Brussel. Democratische polarisatie is ook waar politici nu mee bezig zijn. Natuurlijk. Zij moeten ons een helder beeld presenteren van waar zij de komende jaren hun schouders onder willen zetten. En daarbij moeten ze zich onderscheiden van anderen en rond bepaalde issues zich ook durven uitspreken. Dit is iets heel anders dan toxische polarisatie. In de toxische vorm gaat het niet meer over een thema, maar gaat het over iemands identiteit. De ene stem probeert de andere te beschamen, beschuldigen, vernietigen. En probeert daarbij een kamp rond zich te vormen. Dit krijgt vaak een heel destructieve toon, waarbij niet alle mensen meer als mensen gezien worden en er op de mens gespeeld wordt in plaats van op het issue waar het over gaat. Deze vormen van toxische polarisatie moeten we indijken. Ons recept vanuit deep democracy is het werken met gespreksvormen die pittige gesprekken toelaten in een moedig kader.
2. Populisme drijft op kwetsuren van mensen en de mensheid. Zo spelen populistische partijen in Vlaanderen in op wat ik de wondes van Vlaanderen noem: We hebben in Vlaanderen nog heel wat verwerking te doen rond collectieve trauma’s: om er enkele te noemen: het misbruik door de Katholieke kerk, de onderdrukking van de taal op scholen en in publieke instellingen die zeker ook gerelateerd is aan de collaboratie tijdens de oorlog met NaziDuitsland. Het zal belangrijk zijn in de toekomst van een leefbaar Vlaanderen om deze collectieve trauma’s te verwerken zodat mensen weerbaar worden. Want als we dit niet doen, weten we uit de psychologie en neurologische wetenschappen dat mensen dan gaan grijpen naar wat men ‘sterke leiders’ noemt. Dit soort leiders zegt dat zij voor je zullen zorgen dat jouw belangen bij hen veilig zijn en dat ze anderen die dat bedreigen de deur zullen wijzen. Ze zetten mensen tegen elkaar op en drijven gemeenschappen uiteen. Ze hanteren hard taalgebruik en maken vaak ook gebruik van toxische polarisatie. Vaak krijgen ze door hun populistische standpunten ook onevenredig veel mediaruimte waardoor wat ze zeggen nog eens versterkt geraakt. We zien overal in de wereld dit beeld van sterke leiders opgang vinden. Nochtans denk ik niet dat dit de echt sterke leiders zijn. Voor mij is een sterke leider iemand die krachtig en kwetsbaar kan zijn, die alle mensen aanspreekt en die collectieve belangen in de weegschaal durft leggen. een leider die leiderschap durft delen door voluit voor participatie te gaan in zijn heel verschillende vormen; van advies inwinnen bij experten door studie of levenservaring, tot vormen van cocreatie waar die leider de burger maximaal in zijn kracht zet. In plaats van zijn eigen macht tentoon te spreiden en te misbruiken. Een sterke leider is voor mij een ootmoedige leider: een oud woord dat nederigheid en beroepseer combineert. Ons recept in deep democracy: leren als leider je leiderschap te delen en erkenning geven aan die stemmen die al te vaak niet gehoord worden.
3. Particratie zorgt ook voor oneigenlijk gebruik van macht. Men behartigt niet meer de rol van volksvertegenwoordiger maar de belangen van een partij. In een echte democratie kunnen mensen hun waarden en plannen individueel duidelijk maken en stemmen op basis van eer en geweten. Een echte politicus is een dus een vertegenwoordiger van wat het volk wil. In die zin stemmen we zelfs niet voor mensen maar voor een visie die zij behartigen die een collectief belang dient. Partijen zouden op zijn hoogst nog een vorm van community mogen zijn waar inspiratie gedeeld wordt, waar kennisdeling en professionalisering gestimuleerd worden. In mijn idee zouden we eerder een soort politieke school nodig hebben waar mensen die politiek willen gaan beoefenen een leerpad kunnen volgen, ondersteund worden door collegiale intervisie, waar ze een mentor krijgen,.. Maw een echte en hechte werk-en leeromgeving waar mensen met ideeën kunnen floreren. Helemaal niet wat het nu is dus. Soms staat een partij zelfs in de weg van een politicus die zo zijn oprecht morele overtuiging niet meer kan waarmaken. Ook zijn partijen geldgewinmachines geworden die hun eigen belang hebben, die soms investeringen en beleggingen doen waar je grote vragen bij kan hebben en die gesponsord door een elite soms een immens communicatiebudget te besteden hebben. De mens, de politicus met visie en ambitie wordt dan soms zelfs onzichtbaar en alleen de ‘partijbonzen’ tellen nog. In een echte democratie gaan we terug naar het oorspronkelijke recept en zijn het mensen die ons vertegenwoordigen, geen partijen. Hier zit natuurlijk ook een andere valkuil; namelijk dat het BVschap gaat doorwegen en dat in sommige gevallen mensen met een bekende naam als vlaggenschip gaan dienen voor een partij maar eigenlijk geen kaas gegeten hebben van politiek noch daar eigenlijk een oprechte ambitie in hebben.Bovendien schuilt ook hier het gevaar van overdreven mediaaandacht. Kijk dus door alle glimmende fotoshoots en spetterende feestjes naar wat iemand echt brengt. Kijk ook naar wat hij/zij/hun al verwezenlijkt heeft in het verleden ipv uit te gaan van loze beloftes. In deep democracy willen we daar graag nog iets aan toevoegen: als mensen ons gaan vertegenwoordigen dienen ze weet te hebben van consentbesluitvorming uitgaand van verschil. Het zou heel boeiend zijn om onze kandidaatpolitici te screenen op hun competentie in het actief omgaan met verschil. En met HUMMUS zijn we zeker bereid om deze mensen te vormen met de tools van deep democracy. Er gingen al enkele politici hen voor die deze tools actief inzetten in hun werk.
Samengevat is hier mijn stemadvies aan jou:
1. Kies voor mensen en niet voor partijen
2. Kies voor die mensen die jou een inhoud presenteren, die durven doorspreken over hun visie, liefst niet voor de komende 6 jaar maar een visie op langere termijn die onze aarde leefbaar houdt ook voor de toekomstige generaties. Dromers met visie dus.
3. Kies voor mensen die oog hebben voor de collectieve belangen en die niet inzetten op de belangen van één vaak gepriviligieerde groep. Een stad of gemeente is een samenleving en we zullen het moeten doen met alle mensen die daar wonen, ook al verschillen ze erg in meningen, gewoontes en achtergronden van elkaar.
4. Kies voor politici die na de verkiezingen bereid zijn om met anderen te gaan samenwerken en die de anderen dus niet dusdanig hebben afgebroken dat alle bruggen zijn opgeblazen. Ik pleit hier niet voor politici die compromissen sluiten of grijze zones creëren, nee, net mensen die wel recht in hun schoenen staan, uitkomen voor hun idee en die tegelijk aan de ander durven vragen ‘wat heb jij nodig om met mij/ons mee te gaan’. Zo komt er ruimte voor duurzame en inclusieve besluiten.
5. Kies voor een programma dat collectieve belangen dient, wetende dat ook jouw individuele belangen daar wel bij zullen varen ook al zie je dat soms niet op korte termijn.
6. KIjk ook naar die kandidaten die rond zich een community aan andere mensen meenemen en die elkaar steunen, zich voor elkaars projecten uitspreken, oprecht aangeven wie met de pluimen mag gaan lopen ipv steeds de pluimen op eigen hoed te zetten. Teamspelers ipv grote ego’s.
7. Probeer in je keuze een evenwicht te vinden tussen mensen die het politieke vak kennen (die hebben we nodig) en voor stabiliteit en continuïteit kunnen zorgen én natuurlijk ook briljante ideeën kunnen hebben én mensen die nieuw de stap willen zetten en wiens creativiteit en innovatiekracht onontbeerlijk zijn.
8. En als je dan ook nog mensen kan kiezen die op verschillende kruispunten staan in het leven wat betreft leeftijd, gender, etnisch-culturele achtergrond, klasse, migratieverhaal,… dan heb je een beloftevol team een kans gegeven.
Ik wens je een (h)eerlijke verkiezing toe. En blijf hoopvol uitkijken naar al wie op dit kantelpunt in de samenleving bereid is het verschil te maken.
Fanny